Ustawa z dnia 7 października 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu uproszczenia procedur administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców w art. 44 wprowadziła w ustawie z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych dwie zasadnicze zmiany, które weszły w życie z dniem 10 listopada 2022 r. Nowelizacja dotyczy art. 439 oraz 455 p.z.p.
Art. 439 p.z.p. stanowi, że obowiązkowym elementem umowy o udzielenie zamówienia publicznego są postanowienia dotyczące zasad wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy w przypadku zmiany ceny materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia. Początkowo przepis ten dotyczył jedynie umów o roboty budowlane i usługi zawarte na okres dłuższy niż 12 miesięcy. Ustawa nowelizująca skróciła ten termin do 6 miesięcy oraz objął obowiązkiem waloryzacyjnym umowy na dostawy.
Tym samym we wszystkich umowach zawieranych w wyniku rozstrzygnięcia postępowania o udzielenie zamówienia, a których okres trwania przekracza 6 miesięcy konieczne jest wprowadzenie zapisów wprowadzających zasady dokonywania zmian wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy, w przypadku zmiany ceny materiałów lub kosztów związanych z realizacją zamówienia. W takiej umowie określa się
1) poziom zmiany ceny materiałów lub kosztów, uprawniający strony umowy do żądania zmiany wynagrodzenia oraz początkowy termin ustalenia zmiany wynagrodzenia;
2) sposób ustalania zmiany wynagrodzenia:
a) z użyciem odesłania do wskaźnika zmiany ceny materiałów lub kosztów, w szczególności wskaźnika ogłaszanego w komunikacie Prezesa GUS lub
b) przez wskazanie innej podstawy, w szczególności wykazu rodzajów materiałów lub kosztów, w przypadku których zmiana ceny uprawnia strony umowy do żądania zmiany wynagrodzenia;
3) sposób określenia wpływu zmiany ceny materiałów lub kosztów na koszt wykonania zamówienia oraz określenie okresów, w których może następować zmiana wynagrodzenia wykonawcy;
4) maksymalną wartość zmiany wynagrodzenia, jaką dopuszcza zamawiający w efekcie zastosowania postanowień o zasadach wprowadzania zmian wysokości wynagrodzenia.
Z kolei nowelizacja art. 455 ust. 1 pkt. 4 p.z.p. doprecyzowała, że jeżeli konieczność zmiany umowy, w tym w szczególności zmiany wysokości ceny, spowodowana jest okolicznościami, których zamawiający, działając z należytą starannością, nie mógł przewidzieć, o ile zmiana nie modyfikuje ogólnego charakteru umowy a wzrost ceny spowodowany każdą kolejną zmianą nie przekracza 50% wartości pierwotnej umowy. W tym kontekście polski ustawodawca pozostaje w zgodzie z postanowieniami motywu 109 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych, zgodnie z którym Instytucje zamawiające mogą napotkać okoliczności zewnętrzne, których nie mogły przewidzieć w momencie udzielania zamówienia, w szczególności gdy zamówienie jest wykonywane przez dłuższy czas. W takim przypadku niezbędny jest pewien stopień elastyczności w celu dostosowania umowy do tych okoliczności bez konieczności przeprowadzania nowego postępowania o udzielenie zamówienia.
Wspomniana nowelizacja ma być odpowiedzią na drastycznie zmieniające się warunki rynkowe, w tym coraz mniejszą przewidywalność okoliczności mających wpływ na wykonanie umowy o zamówienie publiczne i jej zakres. Niewątpliwie stanowi to dobry kierunek w zakresie podziału ryzyka związanego ze zmianą warunków wykonywana zamówienia publicznego pomiędzy obie strony umowy.