Postępowania w sprawach rozwodowych niejednokrotnie trwają długie miesiące. Jak już wcześniej wspominano w artykule „Rozwód – od czego zacząć?” w tym postępowaniu rozstrzyganych jest wiele kwestii dotyczących małżonków a także małoletnich dzieci stron.
Zabezpieczenie roszczeń w sprawie o rozwód ma przeciwdziałać stanowi zawieszenia, w rozpoznawanych sprawach i będzie kreowało stan tymczasowy – do chwili prawomocnego zakończenia postępowania.
Udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. Wniosek o udzielenie zabezpieczenia powinien odpowiadać wymaganiom przepisanym dla pisma procesowego, a nadto zawierać:
1) wskazanie sposobu zabezpieczenia, a w sprawach o roszczenie pieniężne także wskazanie sumy zabezpieczenia;
2) uprawdopodobnienie okoliczności uzasadniających wniosek.
Wśród najważniejszych roszczeń, które mogą podlegać zabezpieczeniu wyróżniamy:
Zabezpieczenie roszczeń alimentacyjnych
Zabezpieczenie roszczeń w sprawie o rozwód dotyczące alimentów wymaga wykazania tych samych okoliczności, które należy udowodnić w „zwykłej” sprawie alimentacyjnej, a więc możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego a także uzasadnione potrzeby uprawnionego.
W sprawach o alimenty zabezpieczenie może polegać na zobowiązaniu obowiązanego do zapłaty uprawnionemu jednorazowo albo okresowo określonej sumy pieniężnej. W sprawach tych podstawą zabezpieczenia jest jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia.
Zabezpieczenie kosztów utrzymania rodziny
Oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.
Zabezpieczenie tego roszczenia może zastępować zabezpieczenie roszczenia alimentacyjnego, gdyż obejmuje ono całą rodzinę, a więc także dla przykładu drugiego małżonka.
Zabezpieczenie władzy rodzicielskiej/kontaktów z dzieckiem
Zabezpieczenie roszczeń w sprawie o rozwód dotyczących władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem będzie tworzyło tymczasowy stan regulujący m.in. miejsce pobytu dziecka a także zasady osobistego kontaktu rodzica z dzieckiem, który nie sprawuje codziennej pieczy nad nim.
W sprawach dotyczących pieczy nad małoletnimi dziećmi i kontaktów z dzieckiem sąd orzeka w przedmiocie zabezpieczenia po przeprowadzeniu rozprawy, chyba że chodzi o wypadek niecierpiący zwłoki.
Uwzględniając wniosek o zabezpieczenie przez uregulowanie stosunków na czas trwania postępowania, sposobów kontaktów z dzieckiem, sposobu roztoczenia pieczy nad małoletnim dzieckiem w ten sposób, że dziecko będzie mieszkać z każdym z rodziców w powtarzających się okresach – sąd, na wniosek uprawnionego, może w postanowieniu o udzieleniu zabezpieczenia zagrozić obowiązanemu nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego na wypadek naruszenia obowiązków określonych w tym postanowieniu.
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej albo sąd inaczej nie postanowi, udzielone zabezpieczenie upada po upływie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenie, które podlegało zabezpieczeniu. Na wniosek obowiązanego sąd wydaje postanowienie stwierdzające upadek zabezpieczenia.
Na postanowienie sądu pierwszej instancji w przedmiocie zabezpieczenia przysługuje zażalenie. Obowiązany może w każdym czasie żądać uchylenia lub zmiany prawomocnego postanowienia, którym udzielono zabezpieczenia, gdy odpadnie lub zmieni się przyczyna zabezpieczenia.