Przerwa w odbywaniu kary pozbawienia wolności, może być orzeczona dopiero po rozpoczęciu wykonywania kary pozbawienia wolności. Zostaje ona udzielona skazanemu w przypadku choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby uniemożliwiającej wykonywanie tej kary – na czas trwania przeszkody. Podobnie jak przy odroczeniu wykonania kary pozbawienia wolności za ciężką chorobę uznaje się taki stan skazanego, w którym jego pobyt w zakładzie karnym może zagrażać jego życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo. W tym wypadku ma charakter obligatoryjny.
Zgodnie z postanowieniem Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 22.8.2000 r. (II AKz 630/00, niepubl.), „zawsze jako zasada powinno być postrzegane odbywanie prawomocnie orzekanej kary w całości, a więc w takim rozmiarze w jakim została ona wymierzona i w sposób nieprzerwany. Wyjątkiem od tej zasady jest zarówno instytucja warunkowego przedterminowego zwolnienia jak i przerwy w odbywaniu kary. I tak właśnie, jako wyjątkowe obie te instytucje winny być postrzegane zarówno przez sądy penitencjarne jak i skazanych.”
Sąd penitencjarny rozważa czy przerwa w odbywaniu kary pozbawienia wolności winna być skazanemu udzielona biorąc pod uwagę przesłanki ustawowe. Przerwa może zatem być udzielona jeżeli przemawiają za tym ważne względy rodzinne lub osobiste. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Krakowie w postanowieniu z 7.5.2012 r. (II AKZW 411/12, OSA 2013, Nr 5, poz. 22), „dla udzielenia przerwy w karze pozbawienia wolności konieczne jest, aby względy rodzinne, uzasadniające to, nadawały się do poprawienia przez obecność skazanego i jego osobiste starania. Przerwa w odbywaniu kary pozbawienia wolności ma bowiem zawsze charakter celowy.” W postanowieniu SA w Lublinie z 15.6.2011 r., II AKZW 540/11 wskazano, natomiast iż „fakt orzeczenia kary pozbawienia wolności i wprowadzenia jej do wykonania jest zwyczajną konsekwencją popełnienia przestępstwa zagrożonego tą karą. Natomiast pozbawienie wolności członka rodziny zazwyczaj prowadzi do pogorszenia sytuacji jego najbliższych. Okoliczność, że skazany ma ograniczoną możliwość udzielenia pomocy najbliższym w ich sprawach życiowych z uwagi na pozbawienie go wolności, jako stanowiąca normalną konsekwencję odbywania kary, nie uzasadnia sama w sobie udzielenia przerwy w karze w celu np. bieżącej opieki nad najbliższymi, czy uzyskania środków finansowych. Członkowie rodziny skazanego są zobowiązani do podjęcia wzmożonego wysiłku w celu zapewnienia sobie podstawowych warunków egzystencji bez jego pomocy. Dopiero w wypadku, kiedy nie jest to możliwe, a jednocześnie ich sytuacja jest na tyle trudna, że zagrożony jest ich byt, uzasadnione jest rozważenie możliwości zastosowania wobec skazanego instytucji przerwy w karze, o ile oczywiście obecność skazanego na wolności może prowadzić do poprawy sytuacji jego najbliższych.”
Przerwa w odbywaniu kary pozbawienia wolności może być udzielona kilkakrotnie, jednak łączny okres udzielenia przerwy nie może przekroczyć roku. Sąd może także zobowiązać skazanego do podjęcia starań o znalezienie pracy zarobkowej, zgłaszania się do wskazanej jednostki Policji w określonych odstępach czasu lub poddania się odpowiedniemu leczeniu lub rehabilitacji, oddziaływaniom terapeutycznym lub uczestnictwu w programach korekcyjno-edukacyjnych.
Nie można udzielić przerwy przed upływem roku od dnia ukończenia poprzedniej przerwy i powrotu po niej do zakładu karnego, chyba że zachodzi wypadek choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby skazanego albo inny wypadek losowy.
W posiedzeniu w przedmiocie udzielenia przerwy ma prawo wziąć udział prokurator, skazany oraz jego obrońca, a także sądowy kurator zawodowy lub dyrektor zakładu karnego, jeżeli składali wniosek o wydanie postanowienia. Na postanowienie w przedmiocie odroczenia lub przerwy przysługuje zażalenie.
Jeżeli prokurator oświadczył, że sprzeciwia się udzieleniu przerwy, postanowienie o udzieleniu przerwy staje się wykonalne z chwilą uprawomocnienia. Zażalenie wniesione przez prokuratora podlega rozpoznaniu w terminie 14 dni.
Sąd może odwołać udzieloną przerwę w razie ustania przyczyny, dla której została udzielona, lub w wypadku, gdy skazany nie korzysta z niej w celu, w jakim została udzielone, albo rażąco narusza porządek prawny, jak również z powodu niewykonywania nałożonych obowiązków.