Bezskuteczność uznania ojcostwa ojcostwa może stać się przedmiotem powództwa, gdy dziecko nie pochodzi od mężczyzny, który uznał swoje ojcostwo.  Ustalenie ojcostwa może nastąpić przez jego uznanie jeżeli zostaną spełniona łącznie przesłanki ustawowe. Uznanie ojcostwa jest możliwe jeżeli nie zachodzi domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż jego matki. Ewentualnie jeżeli takie domniemanie istniała gdy zostało obalone. 

Bezskuteczność uznania ojcostwa – termin

Aktualne uregulowania obowiązują od czasu wprowadzenia nowelizacji k.r.o., tj. od dnia 13.6.2009 roku. W razie uznania ojcostwa przed urodzeniem się dziecka już poczętego bieg tego terminu nie może rozpocząć się przed urodzeniem się dziecka. Dotychczas, zgodnie z art. 80 k.r.o., mężczyzna, który dziecko uznał, mógł żądać unieważnienia uznania z powodu wady swojego oświadczenia woli w ciągu roku od daty uznania, niezależnie od tego, kiedy powstała rzeczywista możliwość wykrycia wady lub powołania się na nią.

Teraz mężczyzna, który uznał ojcostwo, może wytoczyć powództwo o ustalenie bezskuteczności uznania w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się, że dziecko od niego nie pochodzi. Termin ten jest terminem nieprzywracalnym, a ciężar dowodzenia w tym zakresie spoczywa na ojcu. Wprowadzając powyższe uregulowania ustawodawca przyznał pierwszeństwo „prawdzie genetycznej”.

Legitymacja czynna i bierna

Legitymacja czynna przysługuje ojcu, dziecku i matce. Należy zwrócić uwagę na stanowisko Sądu Najwyższego zawarte w wyroku z 19.4.2012 r., IV CSK 459/11, OSNC 2012, Nr 10, poz. 122. Sąd Najwyższy rozważał w nim problematykę legitymacji do wytoczenia powództwa o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa. W wyroku tym doszedł do przekonania, że mężczyzna, który uznał ojcostwo, wiedząc, że nie jest biologicznym ojcem dziecka także ma prawo do wytoczenia powództwa. Pamiętać jednak należy o 6 miesięcznym terminie uregulowanym w art. 78 § 1 k.r.o.

Mężczyzna, który uznał ojcostwo, wytacza powództwo o ustalenie bezskuteczności uznania przeciwko dziecku i matce. Jeżeli matka nie żyje – przeciwko dziecku. Matka wytacza powództwo o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa przeciwko dziecku i mężczyźnie, który uznał ojcostwo. Jeżeli mężczyzna ten nie żyje – przeciwko dziecku. Dziecko wytacza powództwo o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa przeciwko mężczyźnie, który uznał ojcostwo i przeciwko matce, a gdy matka nie żyje – tylko przeciwko temu mężczyźnie. Jeżeli mężczyzna ten nie żyje, powództwo powinno być wytoczone przeciwko kuratorowi ustanowionemu przez sąd opiekuńczy. Po osiągnięciu przez dziecko pełnoletności powództwo o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa może być wytoczone jedynie przez dziecko.  Po śmierci dziecka ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa nie jest dopuszczalne.